Appartement schoonfamilie, vlak voor sloop Schoonouders waren inmiddels verhuisd

Eind jaren vijftig van de vorige eeuw betrok mijn schoonfamilie een zeskamerappartement aan de Louis Apolstraat, gelegen in de toen fonkelnieuwe Westelijke Tuinsteden. In den beginne de hemel op aarde, aldus mijn schoonfamilie, een wijk met mooie grote huizen, nette plantsoenen, waar de kinderen veilig konden spelen, een ruim winkelaanbod, kerken; licht, lucht en ruimte.

Toen zich in de eerste helft van de jaren tachtig van de vorige eeuw de Marokkaanse gezinshereniging voltrok, werden de Marokkaanse gezinnen door de gemeente Amsterdam richting Amsterdam-West gedirigeerd. Het huis van mijn schoonouders was onderdeel van Blok 26, waar Mohammed Bouyeri, de moordenaar van Theo van Gogh, met zijn familie kwam wonen. De appartementen van de Hart Nibbrigstraat waren een slag groter dan die van de Louis Apolstraat. Mijn schoonouders woonden toen nog in het blok, terwijl de meeste Hollanders al op de vlucht waren geslagen. Een voor een vertrokken de Hollandse gezinnen.

Uiteindelijk zouden ook mijn schoonouders de wijk verlaten. Het hele blok werd door grote Marokkaanse families bewoond en was in verval geraakt. Er was een moskee gekomen. De Hollandse winkels waren grotendeels verdwenen. Het geschreeuw van de kinderen in de straten, dat hoorbaar was tot in de huizen, waardoor je niet meer fatsoenlijk op je balkonnetje kon zitten, werd niet gemist … Evenmin als de aangestoken brand bij de benedenbuurman, familieruzies, vernielingen, diefstallen uit de boxen onder de huizen en inbraken. Leven in het blok was verworden tot de hel op aarde. In 2010 werd het blok in het kader van de stadsvernieuwing gesloopt.

In IJburg heeft de gemeente eenzelfde recept gehanteerd als indertijd in de Westelijke Tuinsteden, ditmaal als experiment Wijk zonder Scheidslijnen. Ook hier werden grote Marokkaanse gezinnen in blokken gemengd, nu met veelal autochtone kopers. Het wetenschappelijke artikel ‘Wij hier boven en zijn daar beneden’, van de Universiteit van Amsterdam en Universiteit Utrecht, toont helder aan dat het sociale experiment Wijk zonder Scheidslijnen IJburg mislukt is. De leefbaarheid in het onderzochte woonblok op Haveneiland-West staat zwaar onder druk. De kopers ergeren zich aan de sociale huurders en vice versa. Op de balkons van de koopwoningen kan men alleen ontspannen dankzij de kindonvriendelijke prikplanten en boomstammen in de binnentuin, die de kinderschare van de sociale huurders beletten er te spelen.

Kopers voelen zich bekocht, omdat de verkopende makelaars hun indertijd vertelden dat de sociale huur bewoond zou worden door ouderen en gehandicapten. Dit bleken in de praktijk de beruchte grote gezinnen te zijn. Als ze dit van te voren hadden geweten, hadden ze er nooit gekocht, vermeldt het wetenschappelijk onderzoek.

Kopers zitten dan ook met een waardevermindering van hun huizen als ze er überhaupt kunnen vertrekken. De vlucht uit de ‘hel’ is als gevolg van het socialistische experiment Wijk zonder Scheidslijnen inmiddels een stuk minder eenvoudig dan indertijd in Amsterdam-West.

Gelukkig ziet stadsdeel Oost, dankzij de uitzending De Maakbare Illusie van KRO-Brandpunt en VVD-Oost, inmiddels het licht. Het erkent dat de opzet van pepper potting – fijnmazig mengen op blokniveau – niet werkt. Op het nieuwe Centrumeiland zal deze formule dan ook niet worden herhaald … voor wat het waard is. Gezien de ervaringen met pepper potting in Amsterdam-West was de Wijk zonder Scheidslijnen IJburg al bij aanvang gedoemd te mislukken. Toch is deze er gekomen.