Onderdeel van de hersenspoelcampagne van de gemeente Amsterdam en de corporaties, om IJburg in de markt te zetten, was dat de nieuwe vinexwijk een koopwijk was. De sociale huur bedroeg slechts 30 procent; de overige 70 was 40 procent koop in het middeldure en 30 in het dure segment. Nadat ik het artikel Hoe vinex is IJburg? van journalist Tijs van den Boomen had gelezen, begreep ik echter dat de gemeente het percentage sociale huur in IJburg aan de laars had gelapt en dat het in werkelijkheid ruim 40 procent bedroeg. Op internet vond ik in het kader van de actie Zoeklicht een site van de gemeente waar zelfs een percentage van maar liefst 60 procent corporatiewoningen werd genoemd (Bron: Eindrapportage Zoeklicht B 57 IJburg). Dit betekende dat in IJburg het percentage koophuizen 40 procent was en de rest van de huizen corporatiehuur.
Het verbaasde me eigenlijk niet, want telkens als ik in IJburg rondliep, leek de wijk te ‘verzwarten’. Steeds meer huizen op het Haveneiland werden door sociale huurders betrokken. Hetzelfde proces als in de Bijlmer leek zich er te voltrekken. Ook de Bijlmer was aanvankelijk voor het duurdere segment bedoeld. Toen de kapitaalkrachtige bewoners de wijk verlieten, kwamen er sociale huurders voor in de plaats. Het verklaarde dat in IJburg de middenstand, waaronder de apotheek, steeds vaker van allochtone snit was; deze was een afspiegeling van de wijk. Een nieuw gezichtspunt: IJburg was geen (exclusieve) koop- maar een huurwijk. Het leek op het experiment met de kikker, waarbij het water steeds warmer werd en de kikker verdoofd bleef zitten tot de dood erop zou volgen, terwijl een verse kikker het hete water direct uitsprong.
IJburg zou, met 60 procent corporatiewoningen, dan ook een ‘zwarte’ wijk kunnen worden, met meer dan 50 procent niet-westerse allochtone bewoners. Of dat gebeurt, hangt af van de vraag naar (middel)dure huur. Deze is op het Haveneiland vooralsnog laag, waar met de grote, gemengde woonblokken en de gure rondrazende oostenwind, structurele missers zijn gemaakt die niet 1-2-3 zijn recht te breien. Op het Centrumeiland lijken deze fouten zich helaas te herhalen.
Update 20-8: De gemeente Amsterdam heeft een nieuwe interactieve kaart met het percentage koop- en huurhuizen per straatblok ontwikkeld.
Zondag 5 juli 2015 door Xandra Lammers